De NAM ligt dagelijks onder vuur. En terecht. Maar er is ook nog een niet onbelangrijke partij die haar snorretje drukt. En dus uiterst subtiel alle shit op het bordje van het gasconcern laat neerdalen.
U raadt het al: dat moet de Staat der Nederlanden zijn. Zeker, de NAM haalt het Gronings goud uit de grond en verdient daar miljarden aan.
Maar de staat is nog altijd spekkoper. Ruwweg 90 procent van de gasopbrengsten (een kleine 300 miljard tot nu toe) is voor de BV Nederland. De rest – ook niet onaardig – gaat naar de NAM. Of beter: moederbedrijf Shell.
Wettelijk is geregeld dat de kosten voor schade, herstel en versterken voor rekening komen van de exploitant. De NAM dus. Echt eerlijk is dat niet, gezien de verdeling van de buit. Samen uit; samen thuis.
Wonderlijk ook dat de NAM dit gelaten accepteert. En dus nooit eens fors op de toeter blaast. Nog niet één keer is er met het vingertje naar het rijk gewezen. Zelfs niet als pek en veren voor de zoveelste keer over het gasconcern worden uitgestort.
Of durft de NAM niet van zich af te bijten? Te afhankelijk van de staat en dus onder de plak van het ministerie van Economische Zaken. Het heeft er alle schijn van.
Toch heeft de rechter al luid en duidelijk gesproken. Zo heeft de staat ‘onrechtmatig gehandeld’ door in 2013 tegen alle adviezen in nog snel een forse slinger aan de Groningse gaskraan te geven.
Met dank aan de eenzame strijder Sybrand Nijhoff uit Zijldijk heeft een andere rechter al eens bepaald dat Energie Beheer Nederland (EBN) medeverantwoordelijk is voor schade door gaswinning. EBN vormt samen met de NAM de Maatschap Groningen, die al sinds de jaren zestig de gaswinning van Groningen regelt.
Ondertussen is de schade-afwikkeling één groot tranendal. Dat de NAM daar waar mogelijk de kosten probeert te drukken is tot op zekere hoogte nog wel te begrijpen. Hoewel het allemaal uiterst knullig en tactloos gebeurt. Hoe dan ook: het is een bedrijf dat winst moet maken en dus de kosten zo laag mogelijk poogt te houden.
Maar hoe zit het met de echte gasgrootverdiener? Laat de staat de NAM al dan niet bewust spartelen en worstelen met een zeer ingewikkelde toestand? Met als gevolg dat Groningen zwaarder lijdt dan nodig is.
Kortom, het is de hoogste tijd dat de rijksoverheid haar verantwoordelijkheid neemt. En in plaats van pappen en nathouden nu eindelijk eens echt Groningen de helpende hand biedt.
Razend benieuwd of het nieuwe kabinet die handschoen oppakt. Of wordt het weer wachten op de volgende rechterlijke uitspraak?